Rijksmonumenten

Hoofd 1
Hoofd 3
Hoofd 5
Kerk, Kerkstraat 8
Kerkstraat 12
Kerkweg 3
Kerkweg 7
Molen de Arend, Molendijk 35
Nieuwe Veerdam 3 (boerderij)
Ring 3
Ring 7
Ring 13
Ring 22
Schoutsweg 2
Schoutsweg 7

Monumentwaardige gebouwen

Breedstraat 16

Bovenstaande locatie heeft de monumentale status in 2020 verloren.

Beschermd dorpsgezicht

Beeldbepalende gebouwen

Honderden jaren geleden waren er vier gorzen die als wei of bouwland werden gebruikt: Drenkwaard, Zuidoord, Scharde of Andel en Quateen. Deze gorzen waren omringd door water dat met het Spui en het Haringvliet in verbinding stonden. De Westenrijk vormde de scheiding met Abbenbroek en tussen Simonshaven en de Drenkwaard stroomde de Wiedele of Bornesse.

Drenkwaard
De Westenrijk was vrij breed maar in 1300 niet meer bevaarbaar. Het was een gebied met moeras, riet en biezen en rijk aan waterwild. De Bornesse werd in die tijd druk bevaren en maakte daarmee de Drenkwaard de belangrijkste polder. De gorzen hadden namelijk een kade gekregen. In de Drenkwaard bouwde Heer Hendrik rond 1200 het kasteel Drenkwaard. Op dezelfde plek heeft jaren de boerderij van de familie Vlielander gestaan. De naam Vlielander duikt vaker op in de geschiedenis van Zuidland. Huijbrecht Vlielander was heemraad van de polder Zuidland, net als zijn schoonzoon Cornelis en kleinzoon Hendrik. Cornelis was daarnaast ook schepen van Zuidland.

Bescherming tegen het water
In 1416 gaf de heer van Abbenbroek (Jacob  van Gaasbeek) toestemming om de Gooidijk en de Haaswijk aan te sluiten en was de bedijking van de vier gorzen een feit. De Westenrijk werd een binnenwater en kon Drenkwaard niet meer onder water zetten Twee jaar later werd de klus voltooid met een dijk die in 1421 Zuidland, toen nog Westenrijk genoemd, beschermde tijdens de St. Elizabethsvloed. Heenvliet, Geervliet, Abbenbroek en Simonshaven werden overspoeld, Zuidland bleef droog.

Handel
Aan het eind van het Hoofd was een veer richting Biert en Simonshaven. Dat veer verdween met de verlanding van de Bornesse. De Heer van Zuidland besloot daar een brug te bouwen en een ieder die de brug passeerde moest tol betalen. Pas aan het eind van de 19^e eeuw werden de inwoners van Zuidland vrijgesteld van deze tolbetaling. In de tijd van het veer was bij het Hoofd de ingang naar de haven. De havenkom lag op de plek waar nu de Ring is. Rond de haven was er flink wat bedrijvigheid. Er was een visbank en de inwoners verdienden geld met de turfbereiding en het zoutbedrijf. De levendige handel leidde tot het recht van de vrije markt. Na het verlanden van de Bornesse liep de handel terug en legde de bewoners zich toe op de land- en tuinbouw. De haven werd afgedamd en op de dam bouwde men in 1878 een raadhuis annex school. Van de haven bleef niks over dan een grote vijver.

Boerenbedrijven
Landbouw werd dus belangrijk. Onder de rijksmonumenten in Zuidland zijn een paar boerderijen. 

De Ring
Niet ver van de haven is de Ring met vele mooie oude huisjes uit de 17e en begin 19e eeuw. De weg erheen gaat via het Hoofd waar een drietal panden uit 1800 staan.  De Ring is tevens beschermd dorpsgezicht. 

De woningen op de Ring die niet als rijksmonument staan geregistreerd, zijn wel beschermd als gemeentelijk monument. Ook een aantal woningen aan de  Beeldsweg, de Breedstraat, de Dorpsstraat en de Raadhuisstraat en Zuidoordsedijk zijn gemeentelijke monument, naast nog een aantal niet genoemde woningen.  Tevens genieten de gietijzeren pomp op de Ring, het toegangshek naar de begraafplaats op de Raadhuisstraat en de Joodse begraafplaats bescherming als gemeentelijk monument. In totaal kent Zuidland 32 gemeentelijke monumenten.