Het beschermd dorpsgezicht Abbenbroek wordt gevormd door een in de Middeleeuwen als een zogenoemd ‘voorstraathavendorp’ tot ontwikkeling gekomen nederzetting, waarvan de functioneel-ruimtelijke aspecten in de loop van de 19e en 20 eeuw ingrijpend van karakter zijn veranderd, maar waarvan een groot deel van die 19e’ en vroeg 20c-eeuwse ruimtelijke inrichting nog goed herkenbaar is. De kom van de Voorstraathaven wordt ‘Ring’ genoemd, maar deze ring is morfologisch niet verwant aan de zogenoemde kerkringen, die elders in de omgeving voorkomen. De Voorstraathaven zelf is afgesloten door middel van een dam. Hij is ingericht als een plantsoen met een waterpartij en een van gazon en boombeplanting voorzien talud, terwijl boven het water een muziektent is gebouwd. De in feite rechthoekige Ring is omgeven door een ongeveer halfrond verlopende achterstraat, waarlangs aan de Ring-zijde schuren liggen.

De rond de Voorstraathaven, op dijkniveau gelegen, vrijwel aaneengesloten, meest kleinschalige bebouwing gaat via een korte verbindingsstraat over naar een lager gelegen achterland met een relatief wijde, ijl bebouwde ruimte, het Kerkplein. In het westen daarvan ligt een 15c-eeuws kerkgebouw met kerkhof. De overige bebouwing van het Kerkplein omvat zowel agrarische als ‘burgerlijke’ elementen.

De Gemeenlandsedijk, die de basis van de nederzetting is, en het buitendijkse deel van de haven zijn bij de Voorstraathaven (vrijwel) aaneengesloten bebouwd, maar spoedig daar voorbij gaat de bebouwing over in (jongere) vrijstaande panden.

Bron: Rijksdienst voor de Monumentenzorg